presence. the state or fact of existing. occurring. or being. present.
Η λέξη απουσία κρύβει μέσα της τη λέξη ουσία. Ύπαρξη. Νόημα. Όλον.
Η ιδέα γεννήθηκε μέσα μου από πολύ νωρύς και ζεί μαζί μου. Η απουσιά. Η παρουσία. Πάντα κάποιος έλλειπε, γι’αυτό όταν ήταν παρών, το σώμα μου ήταν ενα μικρό περιβάλλον, ενας χώρος, που γέμιζε με την παρουσία, σαν δοχείο που γεμίζει με νερό. Θαρρώ πως οι αναμνήσεις μου είναι τόσο δυνατές και πάνε πίσω στα τρία μου γιατί τις ζούσα τόσο έντονα, γνήσια. Γεμάτα. Έρρεαν μέσα μου σαν αίμα. Η απουσία δημιουργεί κενό, void, και αυτό το κενό, όντας ανικανοποίητο, οφείλει να γεμίσει. Με παρ-ουσία.
Μετά το Κυριακάτικο πρωινό με ελληνικό καφέ και σπανακόπιττα στην Exmouth Market, κάτω από την βροχή και με κουβέντες για τέχνες, για γκόμενους, για συναυλίες και ταξίδια, αποχαιρετιστήκαμε και κατηφόρησα την Farrigdon Road για μια ακόμα φορά, και κλείνοντας την μεγάλη ομπρέλα μου άναψα το τσιγάρο που πρίν ώρα μου έστριψε ο Αλέξης. Η ατμόσφαιρα μετά την βροχή και η μυρωδιά της βρεγμένης γής σε μια από τις πιο αγαπημένες μου γειτονιές και ο Vivaldi στα ακουστηκά μου μου έφεραν στο μυαλό εναν συνειρμό εικόνων και παιχνιδιών του μυαλού και την Μάγκι. Ακόμα δεν βρήκα χρόνο να της γράψω.
Γνώρισα την Μάγκι, πρίν μέρες στην έκθεσή μας…
…σε εναν παλαιό σταύλο, σε μια ήσυχη και πολυπολιτισμική γειτονιά του βόρειου Λονδίνου. Η φωτογραφική της δουλειά, με την ωριμότητα κάποιου που έχει ζήσει πολλά και έχει δώσει ζωή σε παιδιά και εγγόνια, με είχε συγκινήσει από την πρώτη κιόλας δημοσίευση των έργων όσων συμμετείχαν στο διαδίκτυο. Η δουλειά της είναι γεμάτη απουσία. Κατ’επέκταση παρουσία. Και όπως η ίδια είπε “Η απουσία είναι η απουσία της παρουσίας και η παρουσία είναι η απουσία της απουσίας. Δεν υφίσταται η μια χωρύς την άλλη, και δεν βιωνουμε την μια χωρύς την προ-ύπαρξη της άλλης”. Φωτογράφιζε τις πρώτες στιγμές των σπιτιών αφότου οι ιδιοκτήτες έκλειναν την πόρτα για να συνεχίσουν σε ενα άλλο σπίτι να πλάθουν αναμνήσεις και να ζούν την καθημερινότητά τους. Τις πρώτες ηλιαχτίδες πάνω στην αγγλική παχιά μοκέτα με εμφανή ακόμα τα αποτυπώματα της σόλας των παπουτσιών. Τα τελευταία βήματα πρίν την αποχώρηση. Μια άδεια καρέκλα δίπλα στο κενό χώρο που πρίν λίγο γέμιζαν κούτες με αντικείμενα ζωής. Ένα πορτοκαλί κύμα από ηλιοβασίλεμα της αγγλικής εξοχής πάνω σε άδειους τοίχους που πρίν λίγο ακόμα εξέθεταν έργα τέχνης από οικογενειακές αναμνήσεις, γιορτές, γάμους και επετείους. Το σώμα μας είναι έργο τέχνης είπε νωρύτερα στο καφέ η Ανθή, “it’s a space in an environment and at the same time, an microenvironment in space.” Τέχνη με αίμα, σάρκα, οστά και ψυχή. Είχε πονέσει πολύ η Mάγκι και το ένιωθα χωρύς να μου πεί τίποτα. Όλοι οι καλλιτέχνες αγγαλιάζουν τον πόνο τους. Παράγουν από αυτόν, για να ξεφύγουν από αυτόν. Σε μια ηλικία όπου άλλοι εγκαταλείπουν εκείνη ακόμα ονειρεύονταν και μου μιλούσε με αγγλική διακριτική ευγένεια και χαμόγελο για το άγχος και την δημιουργική της αγωνία να φωτογραφίσει όσα φαντάζεται πρίν την προλάβει η ίδια η ζωή. Με αποχαιρέτησε λέγοντας μου κάτι που με γεμισε δάκρυα περπατώντας πρός τον σταθμό του Harringay, “είσαι ακόμα στην αρχή, θα κάνεις τόσα πολλά” και ας μην της είχα πεί τίποτα για την ζωή μου. Της υποσχέθηκα όμως οτι θα της γράψω τισ σκέψεις μου και τη δυναμική της έμπνευσης που μου γέννησε το πρότζεκτ της και οτι δεν θεωρησα τυχαίο οτι τοποθετήθηκε δίπλα στο δικό μου, την αναγέννηση. Τον επαναπροσδιορισμό της παρ-ουσίας μου.
Ψιχάλιζε πλέον ξανά και συνέχισα την σκέψη μου περπατώντας πρός την Chancerry Lane, επιστρέφοντας πρός τον Άγιο Παύλο
την Blackfriarrs Bridge, την Tate, την London Bridge, και θυμήθηκα τον καλλιτέχνη στην Tate Britain την προηγούημενη ημέρα, ό οποίος κατέγραφε τα συναισθήματα του περπατώντας για μίλια. Δημιουργούσε εναν χάρτη συναισθημάτων. Μα τα συναισθήματα τα ίδια δεν δημιουργούν τέχνη; Conceptual Art. Τα πάντα μπορούν να αναπαραχθούν και να γεννήσουν τέχνη. H ίδια η ζωή.
A poem by Jenni Fagan, that reminded me of Maggie.
nassia kapa 